Πέρα από τη Μικρασιατική Καταστροφή… άνθρωποι, μνήμες, πολιτισμός

Σχολικό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα με αφορμή τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές Ε' Δημοτικού έως Γ' Γυμνασίου και έχει διάρκεια 70'.

100 χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, αναζητούμε το αποτύπωμα της στην ελληνική κοινωνία και ιστορία. Μέσα από τις δραστηριότητες του εκπαιδευτικού προγράμματος οι μαθητές θα ανταμώσουν με τις μνήμες των ανθρώπων του ξεριζωμού πριν αυτές αποτυπωθούν στη λογοτεχνία, την ποίηση, το τραγούδι, τα εικαστικά και θα ανακαλύψουν ότι η τραγική ιστορική τομή του 1922 αποτελεί πηγή έμπνευσης και δημιουργίας και όχι ένα μακρινό ιστορικό γεγονός ασύνδετο με το παρόν και το μέλλον μας.

Η «φωνή» και η «εικόνα» του πρόσφυγα σε τρεις διαφορετικούς χρονικούς σταθμούς καλούν τους μαθητές να συστηματοποιήσουν και να ταξινομήσουν πληροφορίες, να κατανοήσουν την κατάσταση του πρόσφυγα και τις συνθήκες που την καθορίζουν και να συναισθανθούν την ανθρώπινη διάσταση των ιστορικών γεγονότων.

Σκοπός & Στόχοι

Σκοπός:

Σκοπός του προγράμματος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές την αξία της διαφύλαξης της ιστορικής μνήμης. Ο ερχομός των προσφύγων άλλαξε την Ελλάδα ως προς τον πληθυσμό, την κοινωνική και πολιτισμική ζωή, ακόμα και την εικόνα των πόλεων και της υπαίθρου. Μέσα από την ιστορία των προσφύγων και τις δραστηριότητες του εκπαιδευτικού προγράμματος ανοίγουμε ένα παράθυρο στην ιστορία μας στον 21ό αιώνα.

Στόχοι:

• Να εξοικειωθούν οι συμμετέχοντες με το ιστορικό γεγονός με τρόπο ενδιαφέροντα, παραστατικό, μέσα από την «φωνή» και την «εικόνα» του απλού ανθρώπου, του Μικρασιάτη, που αναγκάζεται να γίνει πρόσφυγας και να αναζητήσει μια νέα πατρίδα στην Ελλάδα φέροντας μαζί του την "προίκα" του παρελθόντος του.

• Να αντιληφθούν ότι το ιστορικό γεγονός της Μικρασιατικής Καταστροφής δεν είναι μακρινό κι αδιάφορο αλλά συνδέεται με το παρόν και το μέλλον μας.

• Να κατανοήσουν ότι το "αποτύπωμα" του ιστορικού γεγονότος δεν βρίσκεται μόνο στα σχολικά βιβλία αλλά παντού γύρω μας, στο θέατρο, στον κινηματογράφο, στη λογοτεχνία, στη μουσική, στη μαγειρική, στην τοπική ιστορία.

Να αντιληφθούν τον εορτασμό των 100 χρόνων από την Μικρασιατική καταστροφή ως αφορμή διαμόρφωσης συλλογικής μνήμης και της ταυτότητας.

Πρόγραμμα

• Εισαγωγή στο Θέμα : Μικρά Ασία.
• Ορισμός χώρου και χρόνου.

Κύριος Κορμός:

1. Η ζωή πριν... στην Μ.Ασία: πλούσιο εποπτικό υλικό και οπικοαστικά μέσα, τα οποία σχετίζονται με διάφορες πτυχές της καθημερινής ζωής των Μικρασιατών.
2. Ο μεγάλος Ξεριζωμός-Διωγμός: οπτικοακουστικά μέσα σχετικά με την καταστροφή της Σμύρνης.
   Ενότητα: Ο "μπόγος" του πρόσφυγα (Δραματοποίηση- παιχνίδι ρόλων).
3. Η ζωή μετά την Μικρασιατική Καταστροφή... στην καινούρια πατρίδα.
   Ενότητα: το "ταξίδι" του πρόσφυγα.
   Ενότητα η εγκατάσταση στη νέα πατρίδα- η καθημερινότητα και η συμβολή των προσφύγων μέχρι και σήμερα.
4. Επίλογος

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

Δραστηριότητες πριν από την επίσκεψη:

• Ενημερώνουμε ότι πρόκειται να επισκεφθούμε τον «Ελληνικό Κόσμο» και θα συμμετέχουμε σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα τη Μ. Ασία. Θέτουμε ερωτήματα όπως «τι φαντάζεστε ότι θα συναντήσετε εκεί;» αφήνοντας τους μαθητές να καταγράψουν ελεύθερα τις σκέψεις τους.

• Αναζητούμε στη βιβλιοθήκη του σχολείου μας, είτε στο διαδίκτυο, στη Μεγάλη Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού (asiaminor.fhw.gr), για την Ιστορία και τον Πολιτισμό, με χιλιάδες λήμματα για την Μ. Ασία, όπως επίσης στην ιστοσελίδα του Ι.Μ.Ε για την Ελληνική Ιστορία (e-history.gr), πληροφορίες σχετικές με το ιστορικό γεγονός της Μικρασιατικής καταστροφής.

• Με τη χρήση σύγχρονων και αρχαίων χαρτών εντοπίζουμε το χώρο, όπου συνέβη το ιστορικό γεγονός.

• Ανακαλύπτουμε μνημεία της πόλης μας, τους δρόμους και τις πλατείες που έχουν πάρει την ονομασία τους από πρόσωπα, γεγονότα ή περιοχές που σχετίζονται με το θέμα. Τα ζωγραφίζουμε ή τα φωτογραφίζουμε και συζητάμε γι' αυτά στην τάξη.

Δραστηριότητες μετά το πρόγραμμα:

• Μιλάμε για την επίσκεψη μας στον «Ελληνικό Κόσμο» και τη συμμετοχή μας στο εκπ. πρόγραμμα για τη Μ.Ασία. Τι μας άρεσε; Τι μας εντυπωσίασε;

• Επιλέγουμε μία ενότητα του εκπ.προγράμματος και την αναλύουμε. Η συζήτηση μπορεί να οδηγήσει και σ’ άλλα πεδία, όπως στην κατάθεση προβληματισμών σε θέματα που αφορούν τη σύγχρονη κοινωνία.

• Επισκεπτόμαστε ιδρύματα- φορείς – συλλόγους- μουσεία που σχετίζονται με το θέμα αυτό.

• Φέρνουμε στην τάξη οικογενειακά κειμήλια - αντικείμενα, φωτογραφίες που έχουν σχέση με το θέμα και τα οποία αποτελούν αφορμή για ιστορίες στην τάξη.

• Παίρνουμε συνεντεύξεις από κατοίκους της γειτονιάς μας, για να διαπιστώσουμε αν κι αυτοί γνωρίζουν που διαδραματίστηκε το ιστορικό αυτό γεγονός, αν γνωρίζουν τις συνέπειες και τον αντίκτυπο στην καθημερινότητά μας και συζητάμε τα αποτελέσματα της έρευνας μας μέσα στην τάξη.

• Ηχογραφούμε συγγενείς, φίλους ή γνωστούς που είναι απόγονοι Μικρασιατών προσφύγων, μιλούν για τα ενθύμια που έχουν κρατήσει και για τις αφηγήσεις που έχουν ακούσει . Πως θυμούνται οι άνθρωποι αυτοί το παρελθόν και πώς εκφράζονται γι' αυτό;

• Διοργανώνουμε μια παρουσίαση ή μια έκθεση με θέμα την Μ.Ασία.

• Ανεβάζουμε μια θεατρική παράσταση με θέμα τη Μ.Ασία και προσκαλούμε τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου μας να την παρακολουθήσουν.

Βιβλιογραφία & Δικτυογραφία

Προτεινόμενες κινηματογραφικές παραγωγές - ντοκιμαντέρ Ι.Μ.Ε:

• «Μίλητος, μια πόλη σε 4 διαστάσεις»

• «Μικρά Ασία... Αναζητώντας Όσα Δεν Έσβησε ο Χρόνος»

• «Το Ταξίδι»

• «Το Κερί που δεν Σβήνει ...στα Χνάρια του Χριστιανισμού της Μ. Ασίας»
  
  

Προτεινόμενες ιστοσελίδες Ι.Μ.Ε:

• Μεγάλη Διαδικτυακή Εγκυκλοπαίδεια της Μικράς Ασίας

• Ελληνική Ιστορία (e-history.gr)

• Τμήμα Γενεαλογίας και Προφορικής Ιστορίας
  
  

Προτεινόμενες έντυπες εκδόσεις του ΙΜΕ (Ενδεικτικά):

• «Πέρα από την Καταστροφή- Μικρασιάτες Πρόσφυγες στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου»

• «Η Μικρά Ασία στην Επανάσταση του 1821. Η συμβολή των Μικρασιατών στον Εθνικό Αγώνα»
  
  

Λαϊκά παραμύθια από την Μ.Ασία, εκδόσεων του Ι.Μ.Ε:

• «Το μαγικό δαχτυλίδι»

• «Το καλό και το κακό κορίτσι»